Privacy betekent, volgens de Van Dale het volgende:
pri·va·cy (de; v(m)) 1 de mogelijkheid om in eigen omgeving helemaal zichzelf te zijn: iemands privacy schenden zich ongevraagd met zijn privéleven bemoeien
“De mogelijkheid om in eigen omgeving helemaal zichzelf te zijn”. Dat is een luxe positie die we ons helaas niet meer kunnen toekennen. Door de komst van technologieën en tech-bedrijven is het bijna onmogelijk om überhaupt in een “eigen omgeving” te zijn, laat staan ons zelf te zijn. Het schenden van privacy staat beschreven als “zich ongevraagd met zijn privéleven bemoeien” en laat dat nou precies zijn wat de tech-bedrijven op deze wereld het liefst doen. En als je iets ongevraagd doet, moet je er wel voor zorgen dat het niet opvalt.
Privacy is een groot goed, waarvan we ons wellicht niet altijd bewust zijn. Sterker nog, ik geloof dat privacy, zoals beschreven in ons Nederlands woordenboek, niet meer bestaat. We hebben geen eigen omgeving meer en helemaal onszelf zijn kan helaas ook niet meer door alle invloeden van de werelden (social media) waarin we ons bevinden. We zijn verknocht aan technologieën en gadgets. IoT (Internet of Things) is al lang geen onbekende term meer en we maken hier dankbaar gebruik van, zodat tech-bedrijven dankbaar misbruik kunnen maken van ons.
Het beschermen van onze privacy is een onmogelijke opdracht geworden, aangezien zelfs de bedrijven of instellingen die dit moeten c.q. willen doen, ook belang hebben bij onze data. En dat zijn we geworden, data. En data is op dit moment meer waard geworden dan al het andere in de wereld. In 2019 was de waarde van “big data” en analytics ong. 189 miljard dollars en dit bedrag zal stijgen naar 274 miljard dollars in het jaar 2022. Dat is de waarde van onze privacy of beter gezegd, dat zijn wij waard en daar werken we helaas aan mee. Bewust of onbewust voeden we de tech-bedrijven met enorme stapels met data, stukjes van jezelf, uit je eigen omgeving.
Banken, overheidsinstellingen, dokters, daar waar je je veilig bij hoort te voelen, daar zit de meest waardevolle data over jou en mij. En ook zij verzamelen data om jou te beïnvloeden in de keuzes die je maakt. Ze bemoeien zich graag ongevraagd met je privéleven, zonder dat we er erg in hebben. Zo zal een bank er belang bij hebben dat jij een koophuis hebt en het liefst een hypotheek bij hen afsluit. De bank kan zien dat jij elke maand een automatisch incasso ontvangt van een woningcorporatie en dat betekent dat je woont in een huurhuis. Ook zien ze elke maand een goed loon gestort worden, dus je hebt een goede vaste baan. Het wordt dus hoog tijd dat je een aantrekkelijk voorstel krijgt over een hypotheek of je wordt uitgenodigd voor een vrijblijvend gesprek om de mogelijkheden te bespreken. Op dat moment bemoeit de bank zich ongevraagd met jou privéleven. En ja, dit gebeurd. De bank verzameld heel opzichtig gegevens van jouw rekening en plaats deze netjes voor jou in categorieën, zoals je heel handig je uitgaven kan monitoren. Doordat ze dit als een “feature” of gemak aan je presenteren met veel reclame, zal je niet snel doorhebben dat ze ondertussen data aan het verzamelen zijn om jou beter te leren kennen.
Je eigen omgeving is al lang niet meer van jou, maar van de bedrijven die er geld mee verdienen. En ze verzamelen deze data op een manier dat je vaak niet door hebt dat je deze deelt of dat dit belangrijk kan zijn.
Dit is een zin die ik vaak mensen in mijn nabije omgeving hoor zeggen als het gaat over privacy. “Ze mogen van mij alles wel weten, ik heb toch niets te verbergen.”. Op deze momenten denk ik dat mensen niet goed in de gaten hebben wat ze allemaal te verbergen hebben of wat bedrijven met data kunnen welke voor hen niet belangrijk lijkt.
Op Youtube worden tal van experimenten gedaan, waarbij mensen op straat wordt gevraagd of ze iets te verbergen hebben. Vaak ik het antwoord “Nee…”. De interviewer vraagt dan direct een vraag als “Ok, wat is je pincode?” of “Wat verdien je per maand?”. Op dat moment zie je de mensen even aarzelen en antwoorden met “Ja, dat zeg ik liever niet…”. Ok, dus je hebt toch wel dingen te verbergen, gesteld op je privacy. Je realiseert je ineens dat dat gegevens zijn die je liever privé houdt en dat komt door de directe vraagstelling. Als het allemaal wat mooier verpakt was, hadden we wellicht nog overwogen om het te delen en daar zit een groot gevaar.
Iedereen heeft namelijk heel veel te verbergen. En hoewel dit zwaar klinkt of klinkt alsof je iets hebt gedaan wat niemand mag weten, is het gewoon een fundamenteel recht dat je hebt en dat heet privacy. Daar heeft niemand wat mee te maken en je zou zelf moeten bepalen of je iets deelt of niet. Helaas is dat al lang niet meer het geval, we delen alles wat we willen en onbewust ook wat we niet willen. Data dat in “goede” handen valt is miljarden waard, data dat in verkeerde handen valt kan catastrofale gevolgen hebben voor ons allen.
Op 19 februari 2019 ging de nieuwe Europese betaal wet PSD2 in. In het kort houdt het in je bank jouw betaalgegevens moet delen met andere banken of derden indien jij hier toestemming voor geeft. Dat kan een andere bank zijn, maar bijvoorbeeld ook een fintech-, telecom- of grootwinkelbedrijf. Onder andere Google is bezig met het opzetten van financiële diensten onder de nieuwe wet.
Op dit moment werken instellingen en organisaties waarin we vertrouwen hebben (nog) niet openlijk samen met elkaar om data te delen. Stel je voor dat je verzekeringsmaatschappij inzage zou krijgen in jouw bankgegevens. “No big deal” denk je nu waarschijnlijk, maar dat is het wel. Ze kunnen dan zien waar je je inkopen doet, hoe vaak je naar de bar gaat, of je rookt en hoe vaak je naar de slijterij gaat etc. etc.. Ook hoeveel je tankt, dus hoe veel je op de weg zit. Wat zouden deze gegevens doen met je polis of met bijv. een levensverzekering? Elke verzekering kan op die manier worden aangepast aan jouw gewoontes en dat zal niet positief uitpakken in de meeste gevallen. Dat zou heel opzichtig zijn, maar waarom denk je dat de polis elk jaar maar duurder wordt, terwijl de verzekeringsmaatschappijen steeds meer winst maken (dus niet méér hoeven uitkeren)?
Iedereen heeft genoeg te verbergen en dat moet ook, dat is niet strafbaar maar dat is je goed recht. Maar waarom delen we zo verschrikkelijk veel, als het ons (negatief) kan beïnvloeden? Ik heb ook een mening over alles en nog wat, zoals iedereen. Mijn mening verschilt met die van jou en dat is goed, iedereen zijn of haar eigen mening. Maar niet al mijn meningen worden gevormd over iets wat ik mee maak. Mijn hele leven al woon ik in een klein dorp in het oosten van het land. In ons dorp gebeurd niet zo heel veel, dus vanzelfsprekend maken we hier ook niet alle wereldproblemen mee en toch heb ik er wel een mening over. Deze mening is dus klaarblijkelijk gevormd door wat ik zie en hoor op TV, internet, radio of door het praten met andere mensen. Op die manier krijg ik vanzelf een mening over onderwerpen die ik niet van dichtbij mee maak.
Als ik puur kijk naar het dorp waarin in woon kan ik onmogelijk een mening vormen over bijvoorbeeld personen met migratieachtergrond, want bij ons in het dorp zijn er daar niet heel veel van. Toch heb ik er wel een mening over, maar deze is gevormd door media en gesprekken met anderen. Hoe terecht is mijn mening dan en is dit wel gebaseerd op de waarheid? En is dat wat ik zie op TV, internet en andere media wel een echte afspiegeling van wat er daadwerkelijk gebeurd of ben ik daarin ook slachtoffer van een propagandamachine? Ik probeer de gedachte te hanteren dat we allemaal gelijkwaardig zijn en ik scheer sowieso geen complete bevolkingsgroepen over één kam, hoewel dit wel vaak de boodschap is van de berichten die ik zie.
Het hebben van data is tegenwoordig veel geld waard. Heel veel geld! De gegevens die voor jou onbelangrijk lijken, zijn voor anderen heel veel waard. Een goed voorbeeld waar ik in 2019 mee te maken kreeg met mijn bedrijf, waren publieke WiFi netwerken in steden. Europa heeft in 2017 bekend gemaakt 120 miljoen euro uit te trekken om veel steden en dorpen te voorzien van publieke WiFi hotspots. Dit was voor bedrijven zoals Citytraffic en Locatus een uitgelezen kans om hun dienstverlening in te zetten. Dit zijn bedrijven die data verzamelen van WiFi netwerken om te verkopen aan andere bedrijven die daar belang bij hebben.
De bedrijven Citytraffic en Locatus zijn maar kleine spelers, maar geven wel goed weer hoe het verzamelen van, klaarblijkelijk nutteloze informatie, geld kan opleveren. Deze bedrijven worden vaak ingehuurd door steden om data te verzamelen. Ze tappen het publieke WiFi netwerk en verzamelen op deze netwerken zogenaamde MAC adressen. Een MAC adres is een een unieke code die is toegekend aan de hardware in in je telefoon die voor de WiFi verbinding zorgt. Aan de hand van dit MAC adres kan je enkel achterhalen welk merk telefoon het is, maar niet welk type of van wie de telefoon is. Nutteloos zou je zeggen, maar toch wordt deze data voor veel geld verkocht aan winkeliers in de binnensteden.
Met een MAC adres weet je dus nagenoeg niets over de persoon, maar je weet wel waar deze zich bevindt en met welke frequentie die zelfde telefoon zich meldt in de binnenstad. Winkeliers kunnen op deze manier dus zien of bepaalde acties gevolgen hebben voor het aantal bezoekers in hun winkel. Zij kunnen dus heel doelgericht inspelen op jou winkelgedrag, zonder dat jij belangrijke informatie hebt afgegeven. Als bijv. op dinsdag om 9 uur ‘s ochtends altijd een piek zit in het winkelend verkeer, dan is het voor een winkelier handig op dat moment bepaalde kortingsacties te lanceren. Of als er een plek ontstaat in de winkel waar mensen zich ophouden, dan is dat een goede plek om een koopjeshoek te maken. Op deze manier kan een winkelier optimaal gebruik maken van het winkelend publiek. De data die verzameld is, wordt vaak tegen duizenden euro’s verkocht aan winkelier die hierop kunnen inspelen.
Als iemand jou in de binnenstad had gevraagd om het MAC adres van je telefoon, dan had je waarschijnlijk raar gekeken en er vriendelijk voor bedankt. Maar omdat ze jou iets bieden waarbij jij meer belang hebt dan het doorlezen van de voorwaarden, kunnen ze het toch ontfutselen. Mensen zijn hier helaas erg gevoelig voor. Als jij iets heel graag wil hebben, dan ben je minder op je hoede over wat je er voor terug moet geven. Voor niets gaat de zon op en voor al het andere, daar moeten we op de een of andere manier voor betalen.
Zoals aangegeven is dit maar een heel klein voorbeeld van het feit dat jouw data kan worden omgezet in geld en waarbij jouw “vrije” keuze kan worden beïnvloed. Op het internet wordt dit in veel grotere schaal ingezet om zelfs nationale verkiezingen en referenda te beïnvloeden en de mening van mensen te veranderen.
Zoals ik eerder aangaf is data in de “goede” handen heel veel geld waard en in de verkeerde handen kan het catastrofaal zijn. Bedrijven zoals Facebook, Google en Apple hebben heel veel data over ons verzameld en zij hebben er geen moeite mee om deze data tegen ons te gebruiken. Ooit wel eens naar nieuwe schoenen gezocht op het internet? Tada, overal waar je nu komt op het internet kom je schoenen tegen. Dit voorbeeld is enkel irritant en zal de meesten van jullie niet zoveel interesseren. Maar deze data kan ook als psychologisch wapen in worden gezet om jouw mening te beïnvloeden als het aankomt op verkiezingen of andere belangrijke zaken. Ze kunnen jouw schoenen laten zien, omdat ze weten dat je interesse hebt in schoenen. Ze kunnen je dus ook propaganda laten zien, omdat ze weten dat je twijfelt over de nieuwe aankomende verkiezingen of omdat je veel linkse of rechtse groeperingen volgt, liked of bezoekt op internet. Op dat moment wordt de verzamelde data tegen je gebruikt om je te beïnvloeden en dit heb je niet door. Naïviteit doet ons vaak denken dat dit in Nederland niet gebeurd, maar ook hier hebben organisaties met slechte bedoelingen een enorme invloed.
Hier wordt data al gevaarlijk, maar het kan nog veel erger. We delen veel op het internet over ons zelf en ongevraagd vaak ook over anderen. Zo hebben we er geen moeite mee de wereld te laten weten wanneer we singel zijn of welke religieuze voorkeur we hebben. Het voorbeeld dat ik ga noemen is wellicht wat extreem, maar wat als Hitler vroeger toegang had tot de data die wij op dit moment delen? Het profileren van bepaalde groeperingen wordt met de gigantische hoeveelheid data die er nu voorhanden is, enorm makkelijk. Ook op dit moment zijn er wereldwijd, maar ook in Nederland, politieke leiders die het liefst een minderheidsgroep zien verdwijnen uit het land. Ook zijn er “gekken” en fascisten die, soms alleen, schade willen aanrichten. De informatie die wij delen kan voor hen enorm waardevol zijn om hun slachtoffers te selecteren.
Ik zeg niet dat alle tech- en nontech-bedrijven zich schuldig maken aan het delen van Big Data, maar het feit dat ze de data bewaren, brengt ons enigszins in verlegenheid. Aan de ene kant is een groep bezig met het steeds beter beveiligen van deze data, maar aan de andere kant is een steeds grotere groep bezig met het hacken van deze data. Daarnaast is alles te koop, als je maar genoeg geld biedt.
Tech-bedrijven doen er alles aan om zoveel mogelijk datapunten te verzamelen rondom een persoon. Tijdens de Amerikaanse verkiezingen werd pijnlijk duidelijk dat het bedrijf Cambridge Analytica ong. 5.000 datapunten had verzameld van elke kiezer in Amerika. Na verluid hebben ze deze data volop gebruik in hun propaganda machine om de verkiezingen te beïnvloeden. De onderzoeken naar dit Engelse/Amerikaanse bedrijf lopen op dit moment nog steeds, maar de feiten die naar buiten komen zijn schrikbarend en beangstigd.
Nu is Amerika vaak een ver-van-mijn-bed-show, maar een van de grootste bedrijven in Amerika heeft ook in Nederland veel gebruikers, namelijk Facebook. Cambridge Analytica claimt veel data te hebben verkregen via Facebook en daar zijn wij ook allemaal op actief. Het is dus naïef om te denken dat dit hier niet gebeurd. Ook onze data staat opgeslagen in grote databases en wordt voor veel geld verkocht aan bedrijven zoals Cambridge Analytica om ons te beïnvloeden. En deze data is van groot belang voor allerlei doeleinden, want wij delen zo graag alles met iedereen.
Op Facebook kan je informatie delen met anderen, maar het gaat vaak nog iets verder dan dat. Bij het maken van een nieuwe post kan je aangeven welk “gevoel” je daarbij hebt of je kan vrienden taggen. Met die ene post van jou kan je dus direct informatie delen over wat jouw vrienden op dat moment aan het doen waren. In combinatie met je profiel (geslacht, leeftijd, regio, huwelijkse staat etc. etc.) krijgt facebook een redelijk goed beeld van jou en je omgeving. Facebook kan op elk moment van de dag bepalen hoe mensen met bijvoorbeeld een bepaalde religieuze overtuiging in een leeftijd van 30 tot 35 jaar en die getrouwd zijn met een oudere partner zich voelen over een bepaald event dat heeft plaatsgevonden. Dit is al vrij specifiek, maar het kan vast en zeker nog veel specifieker. Ongemerkt deel je dus ook informatie ook andere mensen, die daar niet om gevraagd hebben of daar niks aan kunnen doen.
Er zijn bijvoorbeeld apps voor op je telefoon waarin je namen kan invullen en de app zoekt dan het 06-nummer erbij, echt super handig! Maar hoe komen deze app’s aan deze data? Het is vaak onze nieuwsgierigheid of de opwinding over iets nieuws waardoor we minder op onze hoede zijn. Deze apps moeten ergens hun data vandaan halen en dit doen ze van jou telefoon. De app vraagt na installatie of deze toegang mag tot je contactenlijst. In alle opwinding over je nieuwe speeltje klik je op “toestaan”, omdat anders de app niet werkt. Door dit toe te staan kan de app jouw contactenlijst gebruiken om namen aan 06-nummers te koppelen en deze vervolgens op te slaan in hun database. Zonder dat je er erg in hebt, heb je dus zojuist al je vrienden en familie in hun database gezet, daar zijn ze vast heel blij mee…
Privacy is een groot goed en ik zou er zuinig op zijn. Als je privégegevens op straat liggen kan je dat bijna onmogelijk weer terug draaien. Bedenk dus alsjeblieft goed wat je deelt en waarom je het deelt. Vaak is het helemaal niet nodig om iets op het internet te zetten, dus maak deze afweging weloverwogen. Sommige privégegevens lijken onschuldig, maar kunnen op den duur grote gevolgen hebben.